Ook een stichting of vereniging kan belastingplichtig zijn voor de vennootschapsbelasting. Dat is het geval, indien en voor zover zij een onderneming drijft. Wanneer er in concurrentie wordt getreden of wanneer er voortdurend vermogensoverschotten worden behaald, is er bijna altijd sprake van vennootschapsbelastingplicht. De beleggingsresultaten (bijvoorbeeld huuropbrengst pand) kunnen wel buiten het fiscale resultaat blijven. Vaak is onduidelijk hoe de belaste winst moet worden berekend en worden daarover praktische afspraken met de Belastingdienst gemaakt. Door het vormen van een bestedingsreserve ten behoeve van bepaalde investeringen of uitgaven, kan de vennootschapsbelasting worden uitgesteld. Ook zijn er nog andere faciliteiten die voorkomen dat daadwerkelijk belasting moet worden betaald. Zo is er onder voorwaarden een fictieve aftrek mogelijk als met vrijwilligers wordt gewerkt en een vrijstelling van toepassing als de winsten jaarlijks beperkt blijven.

Enkele praktijkvoorbeelden waar Michiel Opgenoort als adviseur bij betrokken is geweest:

Pas op voor mogelijke vennootschapsbelastingplicht stichting of vereniging

Stichting Aalmoes dient de belangen van bepaalde deelnemers. Door de Belastingdienst is jaren geleden meegedeeld dat de Stichting niet belastingplichtig is, aangezien geen winst wordt beoogd. Thans blijkt dat de Stichting structureel winst behaalt en daarbij tevens in concurrentie wordt getreden met professionele partijen. Aan de accountant van de Stichting is daarom geadviseerd om de vennootschapsbelastingplicht met de Belastingdienst af te stemmen.

De accountant is immers mede verantwoordelijk voor het opstellen van jaarrekening met daarin een juiste berekening van de verschuldigde vennootschapsbelasting. Het bestuur van de Stichting besloot echter om de zaak niet af te stemmen met de Belastingdienst en was van mening dat de accountant bij het opstellen van de stukken geen rekening diende te houden met een eventuele vennootschapsbelastinglast. Met dit besluit kon de accountant in kwestie niet leven. Als hij dat zou doen, dan zou hem niet alleen een bestuursrechtelijke boete boven het hoofd hangen wegens ‘medeplegen’, maar kan hij ook (in theorie) strafrechtelijk vervolgd worden. Dit was voor hem een reden om de werkzaamheden voor de Stichting te staken. Een zeer onbevredigend resultaat. Waarschijnlijk realiseert het bestuur niet dat zij ook persoonlijk aansprakelijk kunnen worden gesteld voor deze keuze die ons inziens onbegrijpelijk en zeer onprofessioneel is. Het is te hopen dat het bestuur (op advies van de nieuwe accountant) tijdig inziet dat afstemming van deze kwestie met de Belastingdienst toch de beste oplossing is voor alle partijen.

Fiscaal geruisloze omzetting van een stichting in BV-vorm

Kinderopvangbedrijf Babyland in het noorden van Nederland werd gedreven in de vorm van een stichting. De stichting was tevens eigenaar van het bedrijfspand. Door inschakeling van een notaris is de stichting omgezet in BV-vorm, waarbij de initiatiefnemers aandeelhouder werden. Op deze wijze konden de toekomstige winsten die worden behaald met de kinderopvang als dividend worden uitgekeerd aan de initiatiefnemers/aandeelhouders, hetgeen bij een stichting niet mogelijk was. Fiscaal is gebruik gemaakt van een geruisloze doorschuiffaciliteit in de vennootschapsbelasting, zodat bij omzetting over de stille reserves (met name op het pand) geen vennootschapsbelasting verschuldigd is. Door deze keuze was tevens geen overdrachtsbelasting verschuldigd. Gezien het feit dat de stichting nog verliesgevend was, kon niet worden gezegd dat de nieuwe aandeelhouders werden bevoordeeld (in de vorm van bijvoorbeeld belast loon in natura), aangezien verdedigbaar was dat de verkregen aandelen nihil waard waren. De omzetting van de stichting in BV-vorm is uiteindelijk fiscaal geheel probleemloos verlopen.